So sánh thuế thu nhập cá nhân và cá nhân kinh doanh

Giới thiệu

1. Thuế thu nhập cá nhân là gì?

1.1 Khái niệm

1.2 Đối tượng chịu thuế thu nhập cá nhân

Điều 2. Đối tượng nộp thuế

1. Đối tượng nộp thuế thu nhập cá nhân là cá nhân cư trú có thu nhập chịu thuế quy định tại Điều 3 của Luật này phát sinh trong và ngoài lãnh thổ Việt Nam và cá nhân không cư trú có thu nhập chịu thuế quy định tại Điều 3 của Luật này phát sinh trong lãnh thổ Việt Nam.

2. Cá nhân cư trú là người đáp ứng một trong các điều kiện sau đây:

a) Có mặt tại Việt Nam từ 183 ngày trở lên tính trong một năm dương lịch hoặc tính theo 12 tháng liên tục kể từ ngày đầu tiên có mặt tại Việt Nam;

b) Có nơi ở thường xuyên tại Việt Nam, bao gồm có nơi ở đăng ký thường trú hoặc có nhà thuê để ở tại Việt Nam theo hợp đồng thuê có thời hạn.

• Cá nhân có hộ khẩu thường trú tại Việt Nam
• Cá nhân có thời gian cư trú tại Việt Nam từ 183 ngày trở lên trong năm dương lịch
• Cá nhân có nơi ở thường xuyên tại Việt Nam

• Cá nhân không cư trú là người không đáp ứng điều kiện cư trú nêu trên.
• Phạm vi nộp thuế: Cá nhân không cư trú chỉ phải nộp thuế đối với thu nhập chịu thuế phát sinh trong lãnh thổ Việt Nam.

1.3 Các loại thu nhập chịu thuế TNCN

• Tiền lương, tiền công theo hợp đồng lao động
• Các khoản phụ cấp, trợ cấp
• Thưởng và các khoản lợi ích khác

• Lợi nhuận từ hoạt động sản xuất, kinh doanh
• Thu nhập từ dịch vụ
• Thu nhập từ chuyển nhượng quyền sở hữu trí tuệ

• Cổ tức, lợi nhuận được chia
• Lãi tiền gửi, lãi cho vay
• Thu nhập từ chuyển nhượng chứng khoán

2. Cá nhân kinh doanh là gì?

Điều 3. Giải thích từ ngữ

Trong Nghị định này, một số từ ngữ đ­ược hiểu nh­ư sau:

1. Cá nhân hoạt động th­ương mại là cá nhân tự mình hàng ngày thực hiện một, một số hoặc toàn bộ các hoạt động đ­ược pháp luật cho phép về mua bán hàng hóa, cung ứng dịch vụ và các hoạt động nhằm mục đích sinh lợi khác như­ng không thuộc đối t­ượng phải đăng ký kinh doanh theo quy định của pháp luật về đăng ký kinh doanh và không gọi là “th­ương nhân” theo quy định của Luật Thương mại. Cụ thể bao gồm những cá nhân thực hiện các hoạt động th­ương mại sau đây:

a) Buôn bán rong (buôn bán dạo) là các hoạt động mua, bán không có địa điểm cố định (mua rong, bán rong hoặc vừa mua rong vừa bán rong), bao gồm cả việc nhận sách báo, tạp chí, văn hóa phẩm của các th­ương nhân đ­ược phép kinh doanh các sản phẩm này theo quy định của pháp luật để bán rong;

b) Buôn bán vặt là hoạt động mua bán những vật dụng nhỏ lẻ có hoặc không có địa điểm cố định;

c) Bán quà vặt là hoạt động bán quà bánh, đồ ăn, n­ước uống (hàng nước) có hoặc không có địa điểm cố định;

d) Buôn chuyến là hoạt động mua hàng hóa từ nơi khác về theo từng chuyến để bán cho người mua buôn hoặc ng­ười bán lẻ;

đ) Thực hiện các dịch vụ: đánh giày, bán vé số, chữa khóa, sửa chữa xe, trông giữ xe, rửa xe, cắt tóc, vẽ tranh, chụp ảnh và các dịch vụ khác có hoặc không có địa điểm cố định;

e) Các hoạt động thương mại một cách độc lập, th­ường xuyên không phải đăng ký kinh doanh khác.

• Bán hàng rong, bán vặt, bán quà vặt
• Buôn chuyến, kinh doanh thời vụ
• Làm dịch vụ nhỏ như sửa xe, cắt tóc, bán nước vỉa hè...

• Thuế giá trị gia tăng (GTGT)
• Thuế thu nhập cá nhân (TNCN)

3. So sánh thuế thu nhập cá nhân và cá nhân kinh doanh

4. Mục đích của việc tra cứu thuế TNCN

4.1 Kiểm soát nghĩa vụ thuế

• Kiểm tra tình trạng nộp thuế, khấu trừ hoặc hoàn thuế: Giúp cá nhân biết rõ mình đã nộp bao nhiêu thuế, còn nợ hay được hoàn thuế.
• Phát hiện sai sót trong kê khai: Nhiều nhân viên kế toán doanh nghiệp hoặc bên chi trả thường khấu trừ thuế sai, việc tra cứu giúp bạn kịp thời điều chỉnh.
• Ví dụ thực tế: Một cá nhân nhận cổ tức từ công ty cổ phần có thể kiểm tra xem công ty đã khấu trừ thuế TNCN 5% đúng chưa, tránh bị truy thu sau này.

4.2 Lập kế hoạch tài chính cá nhân – doanh nghiệp

• Xác định tổng thu nhập và số thuế phải nộp để tối ưu thu chi
• Lập hồ sơ tín dụng cá nhân hoặc vay vốn ngân hàng
• Ví dụ thực tế: Nhiều giám đốc điều hành (CEO), chủ doanh nghiệp nhỏ cần bảng sao kê thuế TNCN để làm thủ tục vay vốn mở rộng nhà xưởng hoặc mua thiết bị, ngân hàng yêu cầu chứng minh năng lực tài chính hợp lệ thông qua tra cứu thuế.

4.3 Phục vụ các thủ tục hành chính, pháp lý

• Xin visa công tác, du học, định cư
• Đăng ký mua xe, mua nhà, làm thủ tục hải quan
• Tham gia đấu thầu – đấu giá dự án công hoặc hợp đồng thương mại lớn
• Ví dụ thực tế: Một doanh nghiệp muốn tham gia đấu thầu cung cấp dịch vụ cho cơ quan nhà nước thường yêu cầu giám đốc công ty chứng minh thu nhập và nghĩa vụ thuế minh bạch.

4.4 Chuẩn bị cho quyết toán thuế cuối năm

• Đối với cả người lao động lẫn người đại diện doanh nghiệp, việc tra cứu thuế giúp:
  • Tổng hợp số thuế đã nộp để quyết toán chính xác
  • Tránh tình trạng nộp thiếu hoặc phải hoàn thuế do nộp thừa
• Ví dụ thực tế: Một công ty khởi nghiệp trả lương kiêm cổ tức cho nhân sự chủ chốt, việc tra cứu thuế giúp nhân sự biết rõ khoản nào đã khấu trừ để không bị cộng dồn sai trong quyết toán.

5. Cách tra cứu thuế thu nhập cá nhân

5.1 Tra cứu thuế tncn qua cổng thông tin Tổng cục thuế

• Truy cập trang thông tin điện tử của Cục Thuế
• Đăng nhập bằng mã số thuế cá nhân và mật khẩu (do cơ quan thuế cấp).
• Vào mục Tra cứu nghĩa vụ thuế để xem chi tiết số thuế đã nộp, còn nợ hoặc được hoàn.

5.2 Tra cứu thuế tncn bằng ứng dụng eTax Mobile

• Tải ứng dụng eTax Mobile từ CH Play hoặc App Store.
• Đăng nhập bằng mã số thuế hoặc tài khoản VNeID mức độ 2.
• Chọn Nghĩa vụ thuế để kiểm tra thông tin thuế TNCN.

5.3 Tra cứu từ biên lai nộp thuế

6. Các trường hợp được xóa nợ thuế thu nhập cá nhân

6.1 Xóa nợ do cá nhân đã chết hoặc mất tích

• Cá nhân đã chết hoặc bị Tòa án tuyên bố là đã chết/mất tích
• Không để lại tài sản, hoặc tài sản thừa kế không đủ để nộp thuế

6.2 Xóa nợ do quá 10 năm không có khả năng thu

• Khoản nợ thuế đã quá 10 năm kể từ ngày đến hạn nộp
• Cơ quan thuế đã cưỡng chế nhưng không thu được, và không còn khả năng thu hồi

6.3 Xóa nợ do thiệt hại bởi thiên tai, hỏa hoạn

• Thiệt hại từ 50% tài sản trở lên
• Có xác nhận của UBND cấp xã hoặc cấp cao hơn

• Đơn đề nghị xóa nợ
• Biên bản xác nhận thiệt hại
• Tài liệu chứng minh thiệt hại

6.4 Xóa nợ do hoàn cảnh đặc biệt khó khăn

• Người bị bệnh hiểm nghèo, mất khả năng lao động
• Hoặc có hoàn cảnh kinh tế đặc biệt khó khăn, không còn khả năng nộp thuế

• Nộp đơn đề nghị
• Có xác nhận của UBND địa phương về hoàn cảnh
• Kèm giấy tờ chứng minh bệnh lý, tài chính

6.5 Xóa nợ do sai sót của cơ quan thuế

• Phát hiện tính sai số thuế do lỗi nghiệp vụ
• Luật có thay đổi và hồi tố không còn hiệu lực thu thuế
• Không còn căn cứ pháp lý để truy thu

7. Câu hỏi thường gặp

7.1 Cá nhân kinh doanh có cần đăng ký thuế riêng không?

7.2 Thu nhập từ kinh doanh online có phải nộp thuế không?

7.3 Có thể chuyển đổi từ phương pháp tính thuế theo tỷ lệ % sang kê khai không?

7.4 Nộp thuế trễ hạn sẽ bị phạt như thế nào?

7.5 Làm thế nào để tối ưu hóa thuế TNCN hợp pháp?

• Đăng ký người phụ thuộc đầy đủ để được giảm trừ
• Tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện, quỹ hưu trí tự nguyện
• Đóng góp từ thiện, nhân đạo có hóa đơn, chứng từ hợp lệ
• Chọn phương pháp tính thuế phù hợp nếu là cá nhân kinh doanh
• Hiểu và áp dụng đúng các quy định miễn trừ, giảm trừ theo luật thuế

7.6 Khi nào cần quyết toán thuế TNCN?

• Có nhiều nguồn thu nhập trong năm (từ 2 nơi trở lên)
• Thay đổi tình trạng hôn nhân, có thêm người phụ thuộc
• Nghỉ việc, chuyển công tác hoặc chấm dứt hợp đồng lao động
• Là cá nhân kinh doanh chuyển đổi hoặc chấm dứt hoạt động

• Trường hợp cơ quan chi trả thực hiện: chậm nhất 31/03 năm sau
• Trường hợp cá nhân tự quyết toán: chậm nhất 30/04 năm sau

Kết luận