Hướng dẫn cách tính thuế TNDN từ A đến Z

Giới thiệu

1. Khái niệm về thuế thu nhập doanh nghiệp

1.1 Thuế TNDN là gì?

1.2 Đối tượng nộp thuế TNDN là ai?

• Doanh nghiệp Việt Nam hoạt động theo Luật Doanh nghiệp, Luật Đầu tư, Luật Tổ chức tín dụng, Luật Kinh doanh bảo hiểm, Luật Chứng khoán... như: công ty cổ phần, công ty TNHH, doanh nghiệp tư nhân, hợp danh, văn phòng luật sư, văn phòng công chứng, các tổ chức trong hợp đồng hợp tác kinh doanh hoặc phân chia sản phẩm dầu khí, xí nghiệp liên doanh...
• Đơn vị sự nghiệp công lập và ngoài công lập có phát sinh hoạt động kinh doanh hàng hóa hoặc dịch vụ tạo thu nhập chịu thuế.
• Tổ chức hợp tác xã và các tổ chức khác có hoạt động kinh doanh sinh lợi.
• Doanh nghiệp nước ngoài có cơ sở thường trú tại Việt Nam, bao gồm chi nhánh, nhà máy, địa điểm khai thác tài nguyên, văn phòng đại diện, đại lý, cơ sở cung cấp dịch vụ hoặc người đại diện có quyền ký kết hợp đồng tại Việt Nam.
• Tổ chức nước ngoài không theo Luật Đầu tư, Luật Doanh nghiệp nhưng có thu nhập tại Việt Nam, bao gồm cả hoạt động chuyển nhượng vốn, chuyển nhượng tài sản cũng thuộc diện phải nộp thuế theo hướng dẫn của Bộ Tài chính.

1.3 Các kỳ tính thuế TNDN

1.3.1 Kỳ tính thuế năm (quyết toán năm)

• Là kỳ tính thuế chính thức được áp dụng phổ biến đối với tất cả doanh nghiệp.
• Doanh nghiệp phải quyết toán thuế TNDN một lần duy nhất vào cuối năm tài chính (thường trùng năm dương lịch, từ 01/01 đến 31/12).
• Trường hợp doanh nghiệp có năm tài chính khác với năm dương lịch, thời điểm kết thúc năm tài chính sẽ là thời điểm kết thúc kỳ tính thuế.

1.3.2 Kỳ tính thuế theo quý (tạm nộp thuế)

• Doanh nghiệp phải tạm nộp thuế TNDN hàng quý, căn cứ vào kết quả kinh doanh quý đó.
• Thời hạn nộp tạm thuế là chậm nhất vào ngày 30 của tháng đầu quý tiếp theo.

1.3.3 Kỳ tính thuế theo lần phát sinh (áp dụng riêng)

• Chuyển nhượng vốn
• Chuyển nhượng bất động sản
• Thu nhập từ bản quyền, nhượng quyền thương mại…

2. Hướng dẫn cách tính thuế TNDN

2.1 Công thức chung tính thuế TNDN

Điều 6. Căn cứ tính thuế

Căn cứ tính thuế là thu nhập tính thuế và thuế suất.

Điều 3. Phương pháp tính thuế

1. Số thuế thu nhập doanh nghiệp phải nộp trong kỳ tính thuế bằng thu nhập tính thuế nhân với thuế suất.

Thuế thu nhập doanh nghiệp phải nộp được xác định theo công thức sau:

Thuế TNDN phải nộp = (Thu nhập tính thuế - Phần trích lập quỹ KH&CN (nếu có))* Thuế suất thuế TNDN

Trường hợp doanh nghiệp đã nộp thuế thu nhập doanh nghiệp hoặc loại thuế tương tự thuế thu nhập doanh nghiệp ở ngoài Việt Nam thì doanh nghiệp được trừ số thuế thu nhập doanh nghiệp đã nộp nhưng tối đa không quá số thuế thu nhập doanh nghiệp phải nộp trong kỳ theo quy định của Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp.

• Thu nhập tính thuế = Doanh thu – Chi phí hợp lý – Các khoản lỗ được kết chuyển + Thu nhập khác chịu thuế
• Thuế suất TNDN thông thường hiện hành là 20%
• Doanh thu: Tổng doanh thu từ bán hàng, cung cấp dịch vụ
• Chi phí hợp lý: Các khoản chi phí có hóa đơn, chứng từ, phục vụ cho hoạt động kinh doanh
• Thu nhập khác chịu thuế: Bao gồm thu nhập từ chuyển nhượng tài sản, thu lãi, hoàn nhập dự phòng...
• Lỗ được kết chuyển: Khoản lỗ của các năm trước được chuyển sang theo quy định
• Ví dụ đơn giản:
  • Doanh thu: 2.000.000.000 VNĐ
  • Chi phí hợp lý: 1.500.000.000 VNĐ
  • Thu nhập khác: 50.000.000 VNĐ
  • Lỗ được kết chuyển: 100.000.000 VNĐ
    Thu nhập tính thuế = 2 tỷ – 1.5 tỷ – 100 triệu + 50 triệu = 450 triệu Thuế TNDN phải nộp = 450 triệu × 20% = 90 triệu đồng

2.2 Bảng thuế suất TNDN theo tỷ lệ % trên doanh thu

2.2 Các bước chi tiết để tính thuế TNDN

Bước 1: Áp dụng công thức chung

Bước 2: Xác định và kiểm tra các khoản giảm trừ đặc biệt

• Thu nhập miễn thuế: 100 triệu đồng được loại khỏi thu nhập tính thuế.
• Lỗ kết chuyển: 150 triệu đồng sẽ được trừ khỏi phần thu nhập tính thuế năm nay.
• Không có ưu đãi thuế hay thuế suất đặc biệt áp dụng trong ví dụ này.

Bước 3: Tính thu nhập chịu thuế

Bước 4: Ráp vào công thức và tính thuế TNDN phải nộp

3. Thời hạn nộp thuế thu nhập doanh nghiệp và quy định phạt chậm nộp

3.1 Thời hạn nộp thuế

Điều 55. Thời hạn nộp thuế

1. Trường hợp người nộp thuế tính thuế, thời hạn nộp thuế chậm nhất là ngày cuối cùng của thời hạn nộp hồ sơ khai thuế. Trường hợp khai bổ sung hồ sơ khai thuế, thời hạn nộp thuế là thời hạn nộp hồ sơ khai thuế của kỳ tính thuế có sai, sót.

Đối với thuế thu nhập doanh nghiệp thì tạm nộp theo quý, thời hạn nộp thuế chậm nhất là ngày 30 của tháng đầu quý sau.

Đối với dầu thô, thời hạn nộp thuế tài nguyên, thuế thu nhập doanh nghiệp theo lần xuất bán dầu thô là 35 ngày kể từ ngày xuất bán đối với dầu thô bán nội địa hoặc kể từ ngày thông quan hàng hóa theo quy định của pháp luật về hải quan đối với dầu thô xuất khẩu.

Đối với khí thiên nhiên, thời hạn nộp thuế tài nguyên, thuế thu nhập doanh nghiệp theo tháng.

2. Trường hợp cơ quan thuế tính thuế, thời hạn nộp thuế là thời hạn ghi trên thông báo của cơ quan thuế.

3. Đối với các khoản thu khác thuộc ngân sách nhà nước từ đất, tiền cấp quyền khai thác tài nguyên nước, tài nguyên khoáng sản, lệ phí trước bạ, lệ phí môn bài thì thời hạn nộp theo quy định của Chính phủ.

4. Đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu thuộc đối tượng chịu thuế theo quy định của pháp luật về thuế, thời hạn nộp thuế thực hiện theo quy định của Luật Thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu; trường hợp phát sinh số tiền thuế phải nộp sau khi thông quan hoặc giải phóng hàng hóa thì thời hạn nộp thuế phát sinh được thực hiện như sau:

a) Thời hạn nộp thuế khai bổ sung, nộp số tiền thuế ấn định được áp dụng theo thời hạn nộp thuế của tờ khai hải quan ban đầu;

b) Thời hạn nộp thuế đối với hàng hóa phải phân tích, giám định để xác định chính xác số tiền thuế phải nộp; hàng hóa chưa có giá chính thức tại thời điểm đăng ký tờ khai hải quan; hàng hóa có khoản thực thanh toán, hàng hóa có các khoản điều chỉnh cộng vào trị giá hải quan chưa xác định được tại thời điểm đăng ký tờ khai hải quan được thực hiện theo quy định của Bộ trưởng Bộ Tài chính.

• Trường hợp doanh nghiệp tự khai và tự tính thuế TNDN:
  • Thời hạn nộp thuế tạm tính theo quý là ngày 30 của tháng đầu tiên quý sau.
  • Thời hạn nộp thuế quyết toán năm là ngày cuối cùng của thời hạn nộp hồ sơ quyết toán, thường rơi vào chậm nhất là ngày 31/03 năm sau.
• Trường hợp khai bổ sung: Thời hạn nộp thuế là thời hạn nộp hồ sơ khai thuế của kỳ tính thuế phát sinh sai sót.
• Đối với doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực khai thác dầu khí, tài nguyên thiên nhiên:
  • Nộp theo từng lần bán, chậm nhất 35 ngày kể từ ngày xuất bán hoặc thông quan.
• Cơ quan thuế tính thuế: Thời hạn được ghi rõ trong thông báo của cơ quan thuế gửi cho doanh nghiệp.

3.2 Quy định chậm nộp thuế thu nhập doanh nghiệp

3.2.1 Khi nào bị tính tiền chậm nộp thuế TNDN?

• Chậm nộp thuế TNDN so với thời hạn quy định, thời hạn gia hạn, hoặc thời hạn ghi trên thông báo của cơ quan thuế.
• Khai bổ sung làm tăng số thuế phải nộp (do tự khai hoặc bị thanh tra phát hiện).
• Hoàn thuế sai quy định, phải thu hồi phần hoàn thuế vượt.
• Chậm chuyển tiền thuế về ngân sách nhà nước do tổ chức trung gian (ví dụ: đơn vị ủy nhiệm thu).
• Trường hợp bị truy thu thuế, dù đã hết thời hiệu xử phạt hành chính.

3.2.2 Mức tính tiền chậm nộp

• Thời gian tính từ ngày liền kề sau ngày hết hạn nộp thuế đến ngày liền trước ngày nộp đủ vào ngân sách.
• Ví dụ: nếu chậm 30 ngày, bạn sẽ phải nộp thêm 0,9% trên số thuế nợ.

3.2.3 Miễn tính tiền chậm nộp trong các trường hợp sau:

• Doanh nghiệp cung cấp hàng hóa/dịch vụ cho Nhà nước mà chưa được thanh toán.
• Chờ kết quả giám định hải quan hoặc chưa xác định được giá, giá trị điều chỉnh.
• Trường hợp bất khả kháng như thiên tai, dịch bệnh, hỏa hoạn,...
• Khoản nợ thuế đã được khoanh nợ theo quy định tại Điều 83 Luật Quản lý thuế.

3.2.4 Trách nhiệm tự tính và nộp tiền chậm nộp

• Doanh nghiệp phải tự xác định số ngày chậm và tự nộp số tiền tương ứng vào ngân sách.
• Nếu có chênh lệch do khai bổ sung làm giảm nghĩa vụ thuế, được điều chỉnh lại tiền chậm nộp tương ứng.

4. Các chính sách hỗ trợ thuế TNDN đối với công ty mới thành lập

4.1 Ưu đãi về thuế suất thuế TNDN

• Ví dụ: Dự án thuộc lĩnh vực công nghệ cao, nông nghiệp công nghệ cao, phần mềm, bảo vệ môi trường... hoặc đặt tại các khu kinh tế, vùng có điều kiện kinh tế xã hội đặc biệt khó khăn.

4.2 Miễn, giảm thuế thu nhập doanh nghiệp

• Miễn thuế TNDN trong 2 – 4 năm đầu, kể từ khi có thu nhập chịu thuế.
• Giảm 50% thuế TNDN trong 4 – 9 năm tiếp theo, tùy thuộc vào ngành nghề và địa bàn hoạt động.

4.3 Điều kiện để được hưởng ưu đãi thuế TNDN

• Đăng ký hoạt động đúng ngành nghề ưu đãi (có trong danh mục ưu đãi đầu tư ban hành kèm theo Nghị định 31/2021/NĐ-CP).
• Đặt trụ sở tại khu công nghiệp, khu công nghệ cao hoặc vùng khó khăn theo quy định.
• Thực hiện đầy đủ nghĩa vụ đăng ký thuế, kê khai, nộp thuế đúng thời hạn.
• Không thuộc đối tượng bị thu hồi ưu đãi như vi phạm pháp luật, gian lận thuế.

4.4 Hỗ trợ khai báo và theo dõi chính sách ưu đãi

• Liên hệ đơn vị tư vấn pháp lý – kế toán để rà soát điều kiện được hưởng ưu đãi.
• Lập hồ sơ đăng ký ưu đãi thuế TNDN ngay từ khi thành lập.
• Theo dõi thời hạn miễn – giảm thuế để kê khai chính xác trong từng kỳ tính thuế.

Kết luận